नवी दिल्ली –
बहुतेक लोक सामान्यतः ओव्हर-द-काउंटर (OTC) औषधे वापरतात जेव्हा त्यांना शरीरात सौम्य वेदना होतात किंवा ताप येतो. ही औषधे काही क्षणात आराम देतात, पण डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय घेतलेल्या या औषधांचा शरीरावर किती गंभीर परिणाम होऊ शकतो याची तुम्हाला कल्पना आहे का? भारतात सामान्य वेदना आणि फ्लू सारख्या लक्षणांसाठी पॅरासिटामॉल घेणे सामान्य आहे, परंतु अलीकडील अभ्यासात, शास्त्रज्ञांनी लोकांना त्याच्या गंभीर दुष्परिणामांबद्दल जागरूक केले आहे. एडिनबर्ग विद्यापीठातील संशोधकांनी चेतावणी दिली आहे की पॅरासिटामॉल जास्त प्रमाणात घेतल्यास हृदयविकार आणि स्ट्रोक सारख्या गंभीर समस्यांचा धोका वाढू शकतो.
जर्नल सर्क्युलेशनमध्ये संशोधकांचे म्हणणे आहे की पॅरासिटामॉलचे जास्त सेवन केल्याने उच्च रक्तदाबाची समस्या वाढते, ज्यामुळे दीर्घकाळ हृदयविकार होऊ शकतो. या गोष्टी लक्षात घेऊन डॉक्टरांनी हृदयरोग्यांना पॅरासिटामॉल लिहून देण्यापूर्वी विशेष काळजी घ्यावी. संशोधकांनी सांगितले की, त्याच्या सामान्य वापराचे कोणतेही दुष्परिणाम होत नसले तरी दीर्घकाळ त्याचा सतत वापर केल्यास गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. याविषयी सविस्तर जाणून घेऊया.
० काही दिवसात रक्तदाब वाढतो
पॅरासिटामॉल वापरण्याचे दीर्घकालीन दुष्परिणाम शोधण्यासाठी, संशोधकांनी उच्च रक्तदाब असलेल्या 110 रुग्णांचा अभ्यास केला. या रुग्णांच्या दोन वेगवेगळ्या गटांना दिवसातून चार वेळा एक ग्रॅम पॅरासिटामॉल किंवा त्याच प्रमाणात प्लेसबो देण्यात आले. संशोधकांना असे आढळून आले की चार दिवसांत पॅरासिटामॉल घेणार्‍या गटातील लोकांचा रक्तदाब प्लेसबो गटातील लोकांच्या तुलनेत लक्षणीय वाढला. शास्त्रज्ञांना असे आढळले की या स्थितीत हृदयविकाराचा झटका किंवा स्ट्रोकचा धोका 20 टक्क्यांनी वाढतो.
० संशोधक काय म्हणतात?
एडिनबर्ग विद्यापीठातील उपचारात्मक आणि क्लिनिकल फार्माकोलॉजीचे अध्यक्ष प्रोफेसर डेव्हिड वेब म्हणतात की, आयबुप्रोफेन सारखी औषधे, ज्यांच्या वापरावर बंदी घालण्यात आली तेव्हा ते सुरक्षित पर्याय असल्याचे मानले जात होते. तथापि, उपलब्ध अभ्यास परिणामांवर आधारित, हृदयविकाराचा झटका किंवा स्ट्रोकचा धोका असलेल्या रुग्णांमध्ये पॅरासिटामॉल वापरताना सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. पॅरासिटामॉल लिहून देताना, डॉक्टरांनी त्याच्या डोसकडे देखील विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे.
० ‘या’ गोष्टींबाबत शास्त्रज्ञांनी इशारा दिला
ज्या रुग्णांना जुनाट वेदनांसाठी पॅरासिटामॉल द्यावं लागतं, त्यांना रक्तदाब नियंत्रणात ठेवण्यासाठी वेगळं औषधही द्यायला हवं, हेही डॉक्टरांनी लक्षात ठेवलं पाहिजे, असं संशोधक सांगतात. यूकेचा संदर्भ देत, अभ्यासात असे म्हटले आहे की येथे 10 पैकी एका व्यक्तीला तीव्र वेदनांसाठी पॅरासिटामॉल दिले जाते, तर चिंताजनक बाब म्हणजे येथील तीनपैकी एका प्रौढ व्यक्तीला उच्च रक्तदाबाचा त्रास होतो. सर्व लोकांनी वैद्यकीय सल्ल्याशिवाय औषधे घेणे देखील टाळावे. काही औषधे तात्काळ फायदे देतात, परंतु त्यांचे दीर्घकालीन दुष्परिणाम गंभीर असू शकतात.
० आरोग्य तज्ज्ञ काय म्हणतात?
पॅरासिटामॉलच्या उच्च रक्तदाबाच्या जोखमीवर तज्ञ स्पष्ट करतात की, कोणत्याही औषधाचा जास्त वापर केल्यास दुष्परिणाम होऊ शकतात, परंतु जर तुम्हाला ५-७ दिवस ताप असेल तर एक दिवस जर दोन किंवा तीन वेळा पॅरासिटामोल घेत असाल, तर सहसा त्याच्यापासून हानीचा धोका नाही. सहसा, पॅरासिटामॉलचा यकृतावर सर्वात नकारात्मक प्रभाव पडतो, परंतु येथे महत्त्वाची गोष्ट अशी आहे की जर आपण औषधाचा गैरवापर करत नसाल तर त्याची शक्यता देखील कमी आहे. याची सत्यता जाणून घेण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर संशोधनाची गरज आहे, या अभ्यासाचा नमुना छोटा आहे. सध्या सर्वांनी कोणतेही औषध डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच घ्यावे, स्वतः घेतलेली औषधे आरोग्यास हानी पोहोचवू शकतात.
